Ateş Canlı mıdır?

EN

Ateş, insanlık tarihinde yapılan en önemli keşiflerden biridir. Hatta dönüm noktası olarak kabul edilir. “Proceeding of the National Academy of Sciences” adlı bilim dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, ateş, yaklaşık bir milyon yıl önce keşfedildi. Atalarımızın ateşe hükmedebilmeyi başarmış olmalarının evrimsel açıdan gelişmemize büyük katkılarının olduğu düşünülmekte.

İnsanlık tarihinde ateş birçok amaca hizmet etmiştir. Bazen tapınılacak kutsal bir öğe, bazen bir silah, bazen aydınlatıcı, bazen bir pişirme aracı, bazense bilim insanları için bir tepkime başlangıcı… 

Ateş tam olarak nedir? Şimdi de biraz bundan bahsedelim. Eğer ateş deyince çoğu kişinin aklına gelen şeyden bahsediyorsak, yeterli oksijenin varlığında, yanabilecek bir maddenin, yeterli ısıya maruz kalması ile ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Ancak yanma olayı sadece bundan ibaret değildir. Flor veya karbondioksit gibi maddelerle de bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Yani genel bir tanımla ateş; ışık ve bazı diğer yan ürünler çıkaran, dışarıya ısıveren, oksijenli ve hızlı bir yanma sürecinin adıdır.

Şimdi gelelim durduk yere neden ateşten bahsetmeye başladığıma. Düşündükçe ateşin bir canlının sahip olduğu özelliklerin pek çoğunu barındırdığını fark ettim. Madde madde canlıların ortak özelliklerini örnek vererek neden böyle düşündüğümü açıklayayım. 

Hareket. Her canlı hareket eder. En hareket etmez görünen bitkilerin bile pasif hareket kabiliyetinin olduğunu biliyoruz. Ateşe gelecek olursak… Sizce de oldukça hareketli bir yapısı yok mu? Bir mum ışığının dans edişini düşünün. Ya da bir ot topluluğunun bir uçtan yanmaya başlamasına rağmen bir süre sonra ateşin daha ilerilere giderek geniş bir alana yayılışını… Bu bana kalırsa gayet belirgin bir hareket.

Solunum. Kimya da kullanılan bazı ateş türlerini saymazsak, bizim bildiğimiz ateşin oksijeni kullanıp karbondioksiti de verdiğini biliyoruz. Bu konuda daha başka bir şey söylemeye gerek yok bence…

Boşaltım. Öncelikle boşaltımın genel olarak ne anlama geldiğini netleştirelim. Boşaltım, metabolizma sonucu oluşan artıkların vücuttan atılmasıdır. Peki, ateş için böyle bir durum var mıdır? Ya da duman nedir diye sorayım? Tam olarak yanmamış veya yanamamış maddenin ufak katı parçacıkların, sıvı veya gaz halinde havaya karışmış haline duman denir. Bizim vücuda yaramayan maddeleri atmamız gibi aslında ateşte yakamadığı maddeleri bu şekilde atıyor.

Tepki Verebilme. Ateş, en ufak esintilere bile tepki verebilen oldukça hassas bir oluşumdur. Üzerine alkol dökerseniz parlar mesela. Ya da başka bir ateş gördüğünde o tarafa yönelir. Çevresinde olan şeylere kayıtsız değildir anlayacağınız.

Üreme. Çoğalma olarak da bilinen, bir canlının neslini devam ettirmesi olayına üreme denir. Peki, ateş üreyebilir mi? Bana sorarsanız, ateşten çıkan bir kıvılcımın başka bir yeri yakabilmesi ve bu yeni oluşan ateşin tamamıyla buna sebep olan ebeveyn-ateşe benzer özelliklere sahip olması bana oldukça üremeyi hatırlatıyor.

Büyüme. Kendi haline bırakılan bir ateş ya da özellikle yanıcı maddelerle tetiklenmiş bir ateş gayet de büyüyebiliyor sanki. Hem de çevresinde beslenebileceği şeyleri bulur bulmaz onları yiyerek yapıyor bunu. Baya da bir sindiriyor hani. Dur biraz ben az önce beslenme mi dedim?

Ölüm. Organizmayı yaşatan biyolojik fonksiyonların durmasına ölüm denir. Ateş de bir süre yaşadıktan sonra sönüp küle dönüşmez mi? Ya da dışarıdan müdahale edilmesi sonucu öldürülemez mi?  

Bunların dışında ateş, özelliklerine göre tıpkı insanların karakterleri gibi bazı farklılar gösterir. Mesela bakır yandığında yeşil alev verir. Lityum, kırmızı; stronsiyum, kiremit; sodyum, sarı; potasyum, menekşe renginde alev verir. Ateşte insanların ruhsal durumlarının kabarıp sakinleşmesi gibi parlayıp sönebilir. Enerjiktir. Sabırsızdır, bir anda büyüyebilir. Dikkatsizdir, bazen nereyi yaktığına dikkat etmez. Belki de bu yüzden bu karaktere sahip çoğu insan ateş gurubu burçlara sahiptir.

Yani kısaca ateşin canlılarla pek çok ortak özelliği vardır. Bu özellikler onu canlılar kategorisine koymaya yeter mi bilmem ama bu kadar benzerlik bana oldukça ilginç geldi. Siz ne düşünüyorsunuz? Sizce ateş de bir çeşit canlı mı? Ateşin bir ruhu olabilir mi? Ya da en azından virüsler gibi yarı canlı yarı cansız kategorisine girer mi? Yoksa sadece, amaaaaan, ateş işte… Neresi canlı bunun… Mu?